آیا با ریاست جمهوری رئیسی، توافق هسته ای ایران روی میز باقی خواهد ماند؟

اندیشکده شورای آتلانتیک - آمریکا

نویسنده : راز زیمت

پیروزی پیش بینی شده رئیسی خبر از بازگشت کنترل محافظه کاران بر هر سه شاخه دولت می دهد و انتظار می رود دولت بعدی رویکرد سختگیرانه تری را در مورد امور داخلی و خارجی اتخاذ کند.

اگرچه تحول در دولت ممکن است بر سیاست هسته ای ایران نیز تأثیر بگذارد؛ اما لزوما به این معنی نیست که راهبرد کلی تهران و به ویژه رویکرد آن در مورد آینده برجام تغییر خواهد کرد.

در حالی که رئیس جمهور تأثیر قابل توجهی در تصمیم گیری از جمله در سیاست هسته ای را دارد؛ ولی این رهبری ایران است که عالی ترین قدرت را در این کشور دارد.

رئیس جمهور ریاست شورای عالی امنیت ملی را بر عهده دارد و تا حدودی در ترکیب آن تأثیر دارد. با این حال تصمیم گیری در مورد موضوعات راهبردی اغلب به صورت توافقی انجام می شود و نیاز به تأیید مقام معظم رهبری دارد. بنابراین، آینده رویکرد ایران به برجام عمدتا به شخص [آیت الله] خامنه ای بستگی خواهد داشت تا هویت رئیس جمهور بعدی.

گرچه مواضع رئیسی سختگیرانه تر از مواضع روحانی است، اما او اصولاً مخالف بازگشت به برجام نیست.

از زمان خروج ترامپ در سال 2018، رئیسی عقاید ضدآمریکایی [آیت الله] خامنه ای را منعکس نموده و اظهار داشت که نباید به آمریکا اعتماد کرد و پاسخ بحران اقتصادی ایران نه در رفع تحریم ها بلکه در اتخاذ «اقتصاد مقاومتی» با هدف تشویق به خوداتکایی و تولید ملی است

به نظر می رسد مواضع رئیسی منعکس کننده درک مشترک رهبری ایران است که برای امکان رشد اقتصادی، بازگشت به توافق هسته ای در ازای لغو تحریم ها مورد نیاز است. علاوه بر این وی به عنوان رئیس جمهور احتمالاً علاقه بیشتری به بهبود وضعیت اقتصادی خواهد داشت.

رئیسی می تواند در مقایسه با روسای جمهور قبلی ایران از سطح بالاتری از حمایت [آیت الله] خامنه ای برخوردار شود.

ریاست جمهوری رئیسی ممکن است با سطح هماهنگی بالاتری با دفتر رهبری همراه باشد؛ زیرا برخلاف روسای جمهور سابق، رئیسی مواضعی را بیان می کند که با نظرات [آیت الله] خامنه ای در مورد مسائل داخلی و خارجی همسو است. به همین ترتیب، به نظر می رسد [آیت الله] خامنه ای علاقه آشکاری در اطمینان از موفقیت رئیسی به عنوان رئیس جمهور دارد - با این فرض که ایشان واقعاً رئیسی را نامزدی اصلی برای جانشینی خود می داند.

اگر تا زمان تصدی رئیسی بر مسند ریاست جمهوری توافقی حاصل نشده باشد، مواضع او به عنوان رئیس جمهور جدید ممکن است بر لحن یا سبک مذاکرات تأثیر بگذارد. به دلیل ابراز مواضع ضدآمریکایی و جنگ طلبانه توسط رئیسی، انجام مذاکرات برای تیم های مذاکره کننده غربی بسیار دشوارتر خواهد بود؛ به ویژه اگر او یک تندرو مانند سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی را به عنوان وزیر خارجه خود انتخاب کند.

در حالی که چشم انداز احیای برجام دور از انتظار نیست، در صورت رئیس جمهورشدن رئیسی، احتمال حرکت به سمت یک توافق هسته ای «قوی تر و طولانی تر» بسیار ضعیف به نظر می رسد.

جمهوری اسلامی راهبرد اصلی خود را به به طور ناگهانی و نه حتی مطابق با هویت رئیس جمهور تازه انتخاب شده، تغییر نمی دهد. آنچه در نهایت رویکرد ایران به موضوعات اصلی را تعیین می کند این است که چگونه رهبری ایران منافع ملی ایران را تعریف می کند.

با این فرض که ایران به دنبال احیای توافق هسته ای است، می توان ارزیابی کرد که فقط ایالات متحده نیست که می خواهد پرونده ایران را خاتمه دهد؛ بلکه رهبران ایران نیز علاقه مند هستند پرونده هسته ای را دوباره ببندند تا به منظور مقابله با چالش های مهم دیگری که در چند سال آینده پدید خواهد آمد، به ویژه بحران اقتصادی و دوران پس از [آیت الله] خامنه ای آماده شوند.

منبع : https://www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/with-a-raisi-presidency-would-the-iran-nuclear-deal-remain-on-the-table/