خطرات افزایش غنی‌سازی اورانیوم ایران

پیتر بروکس و جیمز فیلیپس

اندیشکده هریتج

26 ژانویه 2021

ایران در اواخر دسامبر 2020 از افزایش غنی‌سازی اورانیوم-235 تا خلوص 20 درصد در تأسیسات هسته‌ای فردو خبر داد. رژیم سرکوب‌گر این اقدام، یک گام دیگر به غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 90 درصد (سطح مورد نیاز برای تسلیحات هسته‌ای) نزدیک‌تر َشده است. بنا به گفته وزیر امور خارجه ایران، آن کشور از اوایل ژانویه 2021 شروع به انجام این کار کرده است. آخرین اقدام ایران ناقض برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به شمار می‌رود. این توافق‌نامه در سال 2015 میان ایران، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین امضا شد. ایران تحت برجام اجازه نداشت اورانیوم را بیشتر از 3.67 درصد غنی کند. 

یک سال پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال 2018، تهران در سال 2019 شروع به نادیده‌گرفتن محدودیت‌های اصلی توافق کرد. این اقدام تحریک‌آمیز و نگران‌کننده می‌تواند موجب تشدید تنش‌ها شود.

چرا باید نگران بود؟

این اقدام ایران نقض یکی دیگر از مفاد برجام به شمار می‌رود. در واقع، بنا به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (سازمانی که بر رعایت برجام توسط ایران نظارت دارد) گزارش‌های خبری، و سایر تحلیل‌ها، ایران، پیش از این به شیوه‌های مختلف از توافق دوران اوباما تخطی کرده است، از جمله:

·        افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم-235 تا 4.5 درصد، که فراتر از حد مجاز در برجام است؛ افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص پایین تا حدود 2400 کیلوگرم، حدوداً 12 برابر حد مجاز در برجام؛

·        نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت نطنز که موجب تقویت عملیات غنی‌سازی اورانیوم می‌شود؛

·        تجاوز از حد مجاز تعداد سانتریفیوژهای فعال که به ایران اجازه می‌دهد مقدار بیشتری اورانیوم غنی‌شده داشته باشد؛

·        انجام عملیات غنی‌سازی در سایت فردو. تحت برجام، ایران مجاز است در این تأسیسات تنها به عملیات پژوهشی بپردازد؛

·         تخطی از تعهدات مرتبط با شفافیت. با افشای مدارکی از یک آرشیو هسته‌ای ایران توسط اسرائیل در سال 2018 آشکار شد آن کشور به تمام فعالیت‌های تسلیحاتی هسته‌ای‌اش تا پیش از سال 2003 اشاره نکرده است. 

افزایش غنی‌سازی اورانیوم زمان گریز هسته‌ای را کاهش خواهد داد. زمان گریز مدت زمان لازم برای تولید مقدار ماده شکافت‌پذیر کافی برای تولید یک بمب است. تخمین زده می‌شود تحت برجام، زمان گریز ایران در حدود یک سال بود. البته، این زمان با پایان محدودیت‌های غنی‌سازی در سال 2025 به سرعت کاهش می‌یابد.

به لحاظ فنی، اگر کشوری موفق شود اورانیوم را تا 20 درصد غنی کند، تقریباً 90 درصد مسیر برای تولید مقدار ماده شکافت‌پذیر کافی برای تولید یک بمب هسته‌ای را پیموده است. تصمیم ایران برای افزایش غنی‌سازی بدان معنی است که زمان گریز ایران کاهش یافته است.

به لحاظ فنی، اگر کشوری موفق شود اورانیوم را تا 20 درصد غنی کند، تقریباً 90 درصد مسیر برای تولید مقدار ماده شکافت‌پذیر کافی برای تولید یک بمب هسته‌ای را پیموده است

برنامه موشکی ایران در حال توسعه است. ایران دارای بزرگ‌ترین برنامه موشکی در خاورمیانه است. این احتمال وجود دارد برنامه موشکی آن کشور تنها برای پیشبرد اهداف بازدارندگی و هژمونی منطقه‌ای‌اش نباشد، و ارتباط نزدیکی با جاه‌طلبی‌های تسلحیات هسته‌ای تهران داشته باشد.

این احتمال وجود دارد برنامه موشکی آن کشور تنها برای پیشبرد اهداف بازدارندگی و هژمونی منطقه‌ای‌اش نباشد، و ارتباط نزدیکی با جاه‌طلبی‌های تسلحیات هسته‌ای تهران داشته باشد

روزی ممکن است موشک‌های بالستیک و کروز ایران، که مدام بر ظرفیت‌هایشان افزوده می‌شود، مجهز به کلاهک هسته‌ای شوند. این امر تنها تهدیدی برای متحدان و شرکای منطقه‌ای ما نیست. ایران با افزایش برد موشک‌هایش، قادر خواهد شد تمام اروپا و خاک آمریکا را مورد تهدید قرار دهد.

برجام معیوب است. حتی اگر تخلفات ایران را نادیده بگیریم، توافق هسته‌ای مملو از اشکال است. برای مثال، محدودیت‌های مهم برجام در زمینه غنی‌سازی اورانیوم به تدریج در طول چهار سال لغو خواهند شد. این مسأله به تهران اجازه می‌دهد غنی‌سازی اورانیوم را گسترش دهد و با سرعت بیشتری به سمت تولید تسلیحات هسته‌ای حرکت کند. 

برجام معیوب است. حتی اگر تخلفات ایران را نادیده بگیریم، توافق هسته‌ای مملو از اشکال است

علاوه بر آن، در برجام به برنامه موشکی ایران پرداخته نشده است و به لحاظ اعتبارسنجی ناکافی است. این مسأله به تهران اجازه داد تا از دسترسی بازرسان سازمان ملل به مراکز هسته‌ای اعلام‌نشده، از جمله تأسیسات نظامی، جلوگیری کند.

بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها رژیم را قدرتمند می‌سازد و اهرم فشاری را که ترامپ ساخته بود، نابود خواهد کرد. از همه مهم‌تر، بدون اهرم تحریم‌ها، ایران حاضر نخواهد شد برای رسیدن به توافق دیگری که بتواند شکاف‌های خطرناک برجام را پر کند، وارد مذاکره شود.

بدون اهرم تحریم‌ها، ایران حاضر نخواهد شد برای رسیدن به توافق دیگری که بتواند شکاف‌های خطرناک برجام را پر کند، وارد مذاکره شود

خطر ایران واقعی است. ایران بازیگری خبیث است که با داشتن یک برنامه جاه‌طلبانه، به دنبال تسلط بر منطقه و درگیری با منافع ملی ایالات متحده و شرکا و متحدانش در منطقه‌ است.

فعالیت‌های خصمانه ایران در عراق، سوریه و یمن، و همچنین، حمایتش از تروریسم بین‌المللی و حملات خشونت‌آمیز در اطراف خلیج فارس، همگی حکایت از آن دارند که آن کشور تهدیدی برای صلح، امنیت و ثبات جهانی بوده است - و هنوز هم هست.

تخطی ایران از مفاد برجام، تردیدهایی را بابت تعهدش به منع گسترش تسلیحات هسته‌ای و انگیزه‌هایش به وجود می‌آورد. اگر آن رژیم متخاصم مجهز به سلاح هسته‌ای شود، جامعه جهانی با تهدید بسیار بزرگ‌تری روبرو خواهد شد - و افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط تهران این احتمال را افزایش می‌دهد.

منبع+