زمانی برای کشتن مرده متحرک معامله اتمی ایران در سازمان ملل

نویسندگان: James Jay Carafano ,James PhillipsSenior  ,Brett D. Schaefer 

بنیاد هریتیج

Aug 19th, 2020

این گزارش که در ماه گذشته منتشر شده است نکات قابل توجهی دارد:  هریتیج یکی از قدیمی ترین اندیشکده ها در آمریکاست و تعصب جمهوری خواهی آشکاری دارد و همکاری و نفوذ قابل توجهی در دولت ترامپ نیز دارد از جمله طرح لغو « Obama Care » نیز از طرحهای این اندیشکده بوده است.  گزارش فوق توسط سه نفر از اعضای باسابقه و با نفوذ بنیاد هریتیج نوشته شده است که یکی ازآنها از مقامات اجرایی بنیاد نیز می‌باشد؛ و می‌تواند نوع نگاه طیف راستگرای افراطی نزدیک به دولت ترامپ را به مسائل ایران نشان دهد؛ و لحن گزارش نیز به وضوح بازتاب دهنده تندروان جمهوری خواه است و استفاده از یک عبارت مربوط به فرهنگ عامه در یک خلاصه سیاستی اندیشکده ای ، خود نشان دهنده سنخ فکری نویسندگان است . 

مهمترین نکته ی گزارش هایی ازین دست آن است که در طیف تندرو نیز افرادی وجود دارند که نگران از دست رفتن وجهه بین المللی آمریکا در پی اقدامات ترامپ و نادیده گرفتن سازمان ملل و قوانین بین الملل هستند . نویسندگان این گزارش هرچند در مورد کلیت اقدامات تیم ترامپ موافق هستند ولی توصیه میکنند که آمریکا کار را حتی الامکان از طریق سازوکار های سازمان ملل به پیش ببرد . همچنین قابل توجه است که از منظر این افراد، ایران هنوز علاقمند به برجام دانسته می‌شود و کنشها و واکنشهای ایران این ذهنیت را ایجاد کرده که ایران منافع بودن در برجام را بیش از منافع خروج از برجام می‌داند.

نکات کلیدی

1.     به رغم نقض مفاد آن، ایران برای برجام ارزش قائل است چرا که حاوی زمان بندی حذف تحریم های سازمان ملل است و برنامه اتمی غیر قانونی ایران را قانونی می سازد.

2.     چین و روسیه امیدوارند پس از لغو تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بر اساس برجام، بتوانند با ایران قرارداد های فروش سلاح منعقد کنند.

3.     عدم تمایل برای تنبیه ایران به جهت قانون شکنی هایش ناشی از شانه از مسئولیت خالی کردن بخشی از اعضای شورای امنیت است که ایالات متحده را وادار می سازد این مساله را با زور به پیش ببرد.

با تلاش دولت ترامپ برای نابودی کامل برجام با استمداد از مکانیزم "بشکن بازگرداننده[1]" برای بازگرداندن تحریم ها، شورای امنیت سازمان ملل به زودی وارد دستور کار مهمی خواهد شد. علاوه بر کنارگیری آمریکا از برجام در سال 2018 ، و نقض مکرر این توافق توسط ایران، این توافق نامه برای ادامه حیاتش مورد حمایت قرار گرفت. این بدان دلیل است که سایر شرکای توافق اتمی از ادامه این ریاکاری سود می برند. آنها امیدوارند با پیروزی جو بایدن در انتخابات نوامبر قطعات شکسته شده ی این توافق مجددا به یکدیگر متصل شوند. 

به رغم نقض مفاد آن، ایران برای برجام ارزش قائل است چرا که حاوی زمان بندی حذف تحریم های سازمان ملل است و برنامه اتمی غیر قانونی ایران را قانونی می سازد.

چین و روسیه امیدوارند پس از لغو تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بر اساس برجام، بتوانند با ایران قرارداد های فروش سلاح منعقد کنند. هر دو این کشور ها ایران را به عنوان بازیگری بی ثبات ساز و ضد غرب در خاور میانه ارج می نهند چرا که موجب می شود توجه و منابع آمریکا معطوف آن شود. 

اروپایی ها نیز کماکان در قید این توافق باقی مانده اند. بخشی از این امر به دلیل فرصت های تجاری آینده در ایران است. آنها همچنین بیم آن دارند که مقابله با نقض مقررات ایران باعث شود ایران برنامه اتمی اش را از سر گیرد، حال آنکه آرزومندانه شواهدی را که نشان می دهد ایران هیچگاه بلندپروازی هایش را رها نکرده است، نادیده می گیرند. 

این علایق متفاوت باعث شده است تا سایر شرکای برجام نقض مقررات ایران را نادیده بگیرند و با تلاش های آمریکا برای پاسخگو کردن ایران مخالفت کنند. این کوته نظری صلح و امنیت خاور میانه را در معرض تهدید قرار می دهد، و به همین دلیل است که شورای همکاری خلیج (م. فارس) از شورای امنیت درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را داشته است، تحریمی که بر اساس مفاد برجام در اکتبر منقضی می شود. عدم تمایل برای تنبیه ایران به جهت قانون شکنی هایش ناشی از شانه از مسئولیت خالی کردن بخشی از اعضای شورای امنیت است که ایالات متحده را وادار می سازد این مساله را با زور به پیش ببرد.

یک توافق بی اثر

این توافق زامبی، که مرده است اما دفن نشده است، از ابتدای تولد خود معیوب بود. این توافق بیشتر در پی مشروعیت بخشیدن به ایران در آستانه ی تبدیل شدن به یک قدرت اتمی است و به جای آنکه به دنبال از بین بردن برنامه اتمی غیر قانونی ایران باشد، از بین بردن تحریم های آمریکا و سازمان ملل را در دستور کار خود دارد. هیچ کدام از تاسیسات اتمی پنهانی ساخته شده در مغایرت با تعهد ایران به منع اشاعه اتمی بر اساس برجام برای همیشه از بین نرفتند، بلکه تنها به طور موقت برای اهداف دیگری مورد استفاده قرار گرفتند. 

حتی اگر ایران به مفاد قرارداد اتمی پایبند می‌ماند، محدودیت کلیدی توافق اتمی در مورد ذخایر اورانیوم غنی شده ایران، پس از 15 سال منقضی می شد. این غروب محدودیت دست تهران را برای افزایش تولید اورانیوم غنی شده در مقیاس صنعتی باز می گذاشت و آن را به حداکثر سرعت برای گریز اتمی در حالی که در آسایش قرار داشت می رساند. 

اما ایران هیچگاه در نظر نداشت به قرارداد متعهد باقی بماند. آرشیو اتمی ایران، غنایم عظیمی از اسناد رسمی ایران که در سال 2018 توسط عملیات مهم سرویس جاسوسی موساد بدست آمد و فاش شد، ثابت کرد که ایران هیجوفت  تمامی ابعاد برنامه نظامی اتمی خود را اظهار نداشته و هرگز آن را رها نساخته است. رژیم اسلامی تنها برنامه هسته ای را بازسازی ، کوچک سازی و پنهان کرده است.  

آرشیو اتمی ربوده شده نشان می دهد که برنامه اتمی تسلیحاتی ایران بسیار پیشرفته تر از آنی بوده است که دولت اوباما پیش از مذاکرات اتمی 2015 می دانست. آرشیو اتمی نقایص نیازمندی های بازرسی های توافق اتمی، و نیز با پایان اصلی ترین محدودیت قید شده در توافق، و ناکامی در پرداختن به ادامه فعالیت ایران در حوزه موشک های بالستیک و کروز با قابلیت حمل کلاهک اتمی، را آشکار کرد. 

آرشیو اتمی همچنین نشان داد که ایران احتمالا در حال خروج از معاهده ی منع اشاعه اتمی بود حتی قبل از آنکه به صورت آشکار در سال 2019 به نقض مفاد توافق نامه دست بزند. از آن پس تهران به صورت آشکار بسیاری از مفاد قرار داد اتمی را نقض کرده است، از جمله:

-عبور از محدودیت حجم ذخایر اورانیوم با غنای پایین قابل نگه داری در خاک ایران به فراتر 300 کیلوگرم.
-عبور از محدودیت توافق نامه در درصد غنی سازی اورانیوم
-افزایش تعداد سانتریفیوژ های در حال غنی سازی به فراتر از تعداد توافق شده
-استفاده از سانتریفیوژ های پیشرفته برای غنی سازی اورانیوم در بخش تحقیقات اتمی و برنامه های پیشرفته مجتمع غنی سازی نظنز، که در قرارداد به تصویب نرسیده بود.
-شروع به غنی سازی اورانیوم در تاسیساتی فراتر از مجتمع غنی سازی نطنز، ایران به سانتریفیوژ های تاسیسات حفاظت شده و زیرزمینی غنی سازی فردو گاز اورانیوم تزریق کرده است، که به ظاهر تحت توافق اتمی صرفا برای انجام تحقیقات تغییر کاربری داده است. 
-عبور از محدودیت 130 تنی آب سنگین در تاسیسات تولید آب سنگین ایران، که می تواند برای تولید پلوتونیوم، به عنوان مواد شکافت پذیر در یک سلاح اتمی پلوتونیومی، مورد استفاده قرار گیرد. 
 

پایان تحریم تسلیحاتی سازمان ملل

فوری تر از همه، معامله اتمی ایران شامل امتیازاتی اشتباه می باشد: منقضی شدن تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران پس از 5 سال. این بند انقضا، بر اساس یک فرض اشتباه که گمان می برد توافق اتمی دیکتاتوری اسلامی ایران را به سمت تعدیل سیاست خارجی پرخاش جویانه اش سوق می دهد، به وضوح با رفتار ایران تضمین نمی شود. 

از زمان امضای توافق اتمی در سال 2015، ایران مداخله نظامی خود را در سوریه شدت بخشیده است، به شبهه نظامیان عراقی دستور داده است به نظامیان آمریکایی که در حال آموزش نظامیان عراق و کمک به آنان در مبارزه با داعش هستند حمله کنند، و انتقال سلاح را به شورشیان حوثی در یمن و سایر پروکسی ها افزایش داده است. و همه اینها در مغایرت با قطعنامه های شورای امنیت بوده است. 

با این حال به رغم نقض آشکار توافق اتمی توسط ایران و ادامه صادرات تسلیحات ممنوعه توسط تهران به چندین میدان جنگ، بر اساس زمان بندی تحریم تسلیحاتی سازمان ملل از 18 اکتبر پایان خواهد یافت. واشنگتن از طریق چند قطع نامه در شورای امنیت سعی داشت تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند اما شکست خورد. 

با منع تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، آمریکا به دنبال فعال سازی اسنپ بک و بازگرداندن تحریم های سازمان ملل تحت قطع نامه 2231 شورای امنیت می باشد، قطع نامه ای که برجام را به عنوان تنها راه جهت حفظ تحریم تسلیحاتی بازگذاشته است. 

کشتن ترحم برانگیز معامله اتمی زامبی

بازگرداندن تحریم ها با تلاش آمریکا برای استفاده از اسنپبک به احتمال زیاد جرقه ای خواهد بود که طوفان آتشینی در شورای امنیت به پا خواهد کرد. جایی که در آن بسیاری از اعضا اصرار دارند که واشنگتن با خروج از توافق اتمی توانایی خود را برای استفاده از اسنپ بک از دست داده است.

با این حال، امریکا تلاش های خود جهت استفاده از اسنپ بک را بر متن قطع نامه 2231 شورای امنیت استوار ساخته است. 

قطع نامه 2231 در بکار گیری فرایند اسنپ بک غیر معمول است، تحت آن هریک از اعضای دائمی شورای امنیت می تواند تحریم های تعلیق شده ی سازمان ملل را بازگرداند. این برعکس روال معمول است، که نیازمند پشتیبانی اعضا در شورای امنیت است. 

بیان بکار رفته در این قطع نامه به وضوح ایالات متحده را به عنوان یکی از "دول مشارکت کننده" در برجام که می تواند بازگشت تحریم ها را به اجرا گذارد فارق از آنکه به مشارکت اش در توافق اتمی ادامه دهد یا خیر، به رسمیت می شناسد. این موضوع توسط ریچارد گولدبرگ در بنیاد دفاع از دموکراسی نیز مورد اشاره قرار گرفته است. 

زمانی که واشنگتن درخواست بازگشت تحریم ها را در شورای امنیت تحت توافق اتمی اعلام کند، شورای امنیت 30 روز زمان خواهد داشت تا قطع نامه ای را تصویب کند که تعلیق تحریم ها را تمدید کند. اگر شورای امنیت نتواند چنین کند، یا اگر آمریکا چنین قطع نامه ای را وتو کند، که قطعا چنین خواهد کرد، تمامی تحریم های تعلیق شده تحت برجام دوباره برقرار خواهد داشت. 

برای آتشبازی دیپلماتیک در شورای امنیت آماده شوید. شرکای علاقه مند به حفظ توافق زامبی گونه اعتراض خواهند کرد. حتی مخالفان توافق اتمی ایران استدلال خواهند کرد که استفاده از این تاکتیک مکانیزم وتو را در شورای امنیت با اجبار مساله تضعیف خواهد کرد. 

در واقعیت، شکست سایر شرکا با تبعیت از ایران، این رویارویی را اجتناب ناپذیر ساخته است. 

[1] Snappback

منبع:

Time to Kill the Zombie Iran Nuclear Deal at U.N