ناتوانی پدافند سعودی در برابر حملات موشکی و پهپادی انصارالله

داگلاس بری، تیموتی رایت

موسسه بین المللی مطالعات راهبردی(IISS)
 19 مارس 2021

در دو هفته اول ماه مارس 2021، انصارالله مکرراً به پرتاب موشک‌های کروز و بالستیک و پهپادهای رزمی به سمت اهدافی در عربستان سعودی اقدام کرده است. به نظر می‌رسد این حملات خسارت فیزیکی بالایی نداشته است؛ وزارت دفاع سعودی اعلام کرد پهپادهای رزمی متعددی را رهگیری و منهدم کرده است. در پی این حملات، قیمت نفت افزایش یافت: این احتمالاً یکی از اهداف جنبش حوثی‌ها (انصارالله) از حملات بوده است. پس از ژانویه 2020، قیمت هر بشکه نفت به‌طور گذرا به بیش از 70 دلار افزایش یافت.

تهدیدات ترکیبی

حملات اخیر به تأسیسات نفتی سعودی به ما یادآوری می‌کند ترکیبی از موشک‌های بالستیک و کروز و پهپادهای رزمی می‌تواند چالش‌هایی جدی برای پدافندهای هوایی ایجاد کند. تمامی شواهد به ایران اشاره دارد؛ به نظر می‌رسد ایران دانش فنی ساخت پهپادهای رزمی را در اختیار انصارالله قرار می‌دهد، و از طرف دیگر، قطعات مجزای موشک‌های کروز و بالستیک را برای مونتاژ نهایی در اختیار آن‌ها می‌گذارد.

 حملات اخیر به تأسیسات نفتی سعودی به ما یادآوری می‌کند ترکیبی از موشک‌های بالستیک و کروز و پهپادهای رزمی می‌تواند چالش‌هایی جدی برای پدافندهای هوایی ایجاد کند

ایران موفق شده است مجموعه‌ای از پهپادهای رزمی نسبتاً ساده، کم‌هزینه و با برد بالا تولید کند. پهپادهایی که انصارالله استفاده می‌کند، احتمالاً دارای سامانه هدایتی لختی‌پایه و ماهواره‌ای هستند. 

انصارالله در تاریخ 4 مارس 2021 گزارش داد با موشک‌های کروز تهاجم زمینی قدس 2 به تأسیسات نفتی آرامکو در جده، واقع در غرب عربستان سعودی، حمله کرده است. موشک‌های قدس 2 احتمالاً برد بیشتری نسبت به قدس 1 دارند. طراحی موشک‌های کروز قدس 1، که به نام 351 نیز شناخته می‌شوند، توسط ایرانی‌ها صورت گرفته است. ایران موشک‌های قدس 1 را در اختیار انصارالله گذاشته است. برخلاف حمله به تأسیسات نفتی آرامکو در خریص در تاریخ 14 سپتامبر 2019 که با حداقل 7 موشک کروز صورت گرفته بود، به نظر می‌رسد در این حمله تنها یک موشک کروز شلیک شده باشد. مشخص نیست که آیا تلاش‌های ایالات متحده و متحدانش برای محدودساختن ارسال سلاح به یمن در این مسأله موثر بوده است یا خیر. انصارالله در 11 مارس از اولین تصاویر قدس 2 رونمایی کرد. اگرچه تصاویر کامل نیست، اما به نظر می‌رسد محفظه موتور آن تفاوت ناچیزی با قدس 1 دارد. هنوز مشخص نیست میزان برد قدس 2 تا چه اندازه افزایش یافته است.

ایران همچنین بر روی توسعه موشک‌های کروز تهاجم زمینی بزرگ‌تر و با برد بیشتر (خانواده مشکات، سومار و هویزه) کار می‌کند. وضعیت عملیاتی این خانواده موشکی هنوز مشخص نیست. البته، سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده در سال 2020 گزارش دادند که این موشک‌ها به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند. 

پنجاه ـ پنجاه

انصارالله ادعا کرده است حمله 4 مارس موفق‌آمیز بوده است. اما، تصاویر ماهواره‌ای از تأسیسات جده خساراتی به غیر از سوختگی‌های ناشی از حمله سال گذشته نشان نمی‌دهد. حکومت عربستان سعودی تا تاریخ 12 مارس به‌طور رسمی وقوع حمله را تأیید نکرده بود. 

در تاریخ 7 مارس، تأسیسات نفتی آرامکو در رأس تنوره در شرق عربستان مورد حمله قرار گرفت. در این حمله از پهپادهای رزمی صمد-3 استفاده شده بود. هم‌زمان، چند موشک بالستیک کوتاه‌برد به سمت استان‌های عسیر و جیزان در جنوب غربی عربستان پرتاب شد. انصارالله اعلام کرد در حمله به رأس تنوره از موشک بالستیک ذوالفقار استفاده کرده است. اگر این ادعا حقیقت داشته باشد، مهر تأییدی است بر گمانه‌پردازی‌های پیشین مبنی بر این‌که موشک ذوالفقار نسخه ارتقاءیافته از خانواده موشکی قیام ایران است. فاصله میان سرزمین‌های تحت‌کنترل انصارالله تا تأسیسات رأس تنوره در حدود 1200 کیلومتر است. 

انصارالله در حمله به رأس تنوره ظاهراً علاوه بر صمد-3 از پهپادهای رزمی قاصف-2ک نیز استفاده کرده است. به نظر می‌رسد خانواده قاصف-2 نسخه‌ای از ابابیل-2 تهران باشد. برخی از گزارش‌های سعودی مدعی شدند، در حمله به رأس تنوره، پهپادها از بخشی از خلیج فارس عبور کرده‌اند. ممکن است پهپادهای صمد-3 از قایق کوچکی در خلیج فارس (یکی از شلوغ‌ترین کانال‌های کشتی‌رانی در جهان) پرتاب شده باشند.

انصارالله دور جدید حملاتش را «عملیات بازدارندگی» نامید. در واقع، انصارالله قصد دارد نشان دهد، قادر است به حملات هوایی عربستان سعودی در جنگ داخلی یمن، به‌طرزی متناسب پاسخ دهد.

   انصارالله قصد دارد نشان دهد، قادر است به حملات هوایی عربستان سعودی در جنگ داخلی یمن، به‌طرزی متناسب پاسخ دهد

در حالی‌که مسائل ناشی از گسترش موشک‌های بالستیک در منطقه از قبل آشکار شده بودند، چالش‌های ناشی از موشک‌های کروز تهاجم زمینی در حال پدیدار شدن هستند. حال، تهدیدهای ناشی از پهپادهای رزمی هم اضافه شده است. چنین تسلیحاتی ابزار تبلیغاتی و نظامی مناسبی برای کسی است که از آن‌ها استفاده می‌کند.

منبع:

Ansarullah’s missile and munitions launches flex Saudi responses